Glas in Loodramen van de H.H.Martelaren van Gorcum, Linnaeushof, Amsterdam- Watergraafsmeer.
Tekst: Wim Nypels, Foto’s: Frans Woortmeijer
In het kerkgebouw van de H.H.Martelaren van Gorcum bevinden zich 144 glas in lood en vier glas in staal ramen. In de beide fronttorens zijn nog enkele kleinere ramen te vinden.
De glas in loodramen zijn ontworpen door de Benedictijner monnik Jacobus van der Meij (1881-1969) en uitgevoerd door het Haagse glazeniersbedrijf van de gebroeders Asperslagh. Bij de inwijding van het kerkgebouw (21 maart 1929) waren de meeste ramen al geplaatst. Dit in tegenstelling tot vele kerken waar glas in loodramen veel later geplaatst werden. Meestal zijn de gelden aan de bouw opgegaan. De ramen worden dan veelal na geldacties ter gelegenheid van bijzondere jubilea en feesten besteld.
De glas in loodramen zijn door middel van een stalen geraamte in de muren vastgezet. Vanwege roestvorming van het staal komen de ramen onder grote druk te staan, omdat roest nu eenmaal plaats inneemt. Om te voorkomen dat de ramen uit hun skelet (voegen) worden gedrukt, moet het staal ontroest worden. Dit werk brengt grote kosten met zich mee; de ramen zullen namelijk geheel verwijderd moeten worden.
Zowel in de zuidelijke als de noordelijke lichtbeuk beelden de hoog geplaatste ramen taferelen af, afkomstig uit het Oude en Nieuwe Testament, evenals de hoge ramen op het altaar. De onderramen zijn gewijd aan de negentien Martelaren van Gorcum, de naamheiligen van de kerk. De afbeeldingen van de Gorcumse martelaren worden afgewisseld met een aantal abstracte ramen.
De Martelaren van Gorcum
Op 1 april 1572 namen de Watergeuzen Den Briel in. Later werd ook Gorcum ingenomen. Daar werden een aantal kloosterlingen gevangen genomen, toen aangeduid als Leonardus en zijn gezellen. De groep bestond uit 11 Franciscanen of minderbroeders, 4 seculieren of wereldheren, twee Norbertijnen en één reguliere kanunnik van St.Augustinus. Om de mensen bij te staan werd de Dominicaner priester Johannes van Keulen toegevoegd.
Als voorwaarden voor hun vrijlating stelden de Geuzen de volgende eisen:
- De wezenlijke tegenwoordigheid van Christus in de Eucharistie ontkennen;
- Het gezag van de paus ontkennen.
Toen de gevangenen weigerden deze eisen in te willigen werden ze naar Den Briel gevoerd en daar, tezamen met degene die hen bijstond, in de nacht van 8-9 juli 1572 in een turfschuur opgehangen.
In 1675 werden de martelaren zalig en in 1867 heilig verklaard (door Paus Pius IX).
Over de juistheid van de namen is weinig met zekerheid te zeggen. Diverse bronnen noemen verschillende namen. Meer gegevens over de Martelaren van Gorcum vindt u hier.
Aanvankelijk wilde Dom van der Meij de Martelaren afbeelden in hun originele kledij. Omdat de donkere kleren dan zouden overheersen heeft hij besloten ze allen in het wit af te beelden. Het zou anders te donker worden in de kerk. Ze hebben allen de martelaarspalm in de hand. Parochianen, de Kerkmeester, twee joodse bekeerlingen en pastoor Zoetmulder fungeerden als model voor de gezichten van de martelaren.
Hofkerk Glas in lood ramen 